E-Atık Geri Dönüşümü

Üzerinde çalıştığın tabletten ayırdığın çatlak ekranla ne yapıyorsun? Çöpe atma; geri dönüştür.

Elektronikler her türlü kimyasal ve toksik materyallerle doludur ve asla atık sahalarına bırakılmamalıdır. E-atık gittikçe büyüyen, uluslararası bir sorun haline geldi. Sen, bir tamir teknisyeni olarak çözümün bir parçası olmalısın.

E-atık geri dönüşümü yalnızca [[Repair Technicians Creed|her tamir teknisyeninin yerine getirmesi gereken bir sorumluluk değil], aynı zamanda yasanın da bir parçasıdır. Ayrıca doğru şeyi yapmanın yanında, e-atık geri dönüştürücüleri e-hurda için para da öderler.

Pillerin imha edilmesi özel bir dikkat gerektirir. Her pil yangın ve güvenlik tehlikesi içerir ve [[What to do with a swollen battery#Section_How_to_dispose_of_a_swollen_battery|düzgün bir şekilde işlenip imha edilmelidir]. Piller şehrin atık toplama yerlerine atılamazlar ve doğaya karşı tehlikeli atıkların toplatıldığı yere götürülmelidirler.

Her geri dönüşüm şirketi sizin e-atığınıza lâyık değildir. E-atık karşıtı Basel Action Network (BAN) üyeleri tarafından yapılan tahminlere göre, sözde "geri dönüşüme" gönderilen e-atıkların %70-80'i gelişmekte olan ülkelere gönderiliyor. Gana, Hindistan ve Çin gibi ülkelerde az paraya çalıştırılan işçiler -çoğu zaman çocuklar- bu atıkları ayırıyor ve bu atıkların içersindeki değerli metallere ulaşmak için devre kartları ya da benzer parçaları eritirken zehirli gazları soluyor. Geri dönüşüm için hangi şirketle çalışacağınızı seçerken çok dikkatli olun; eğer onlara ulaştırılan donanım ile ne yaptıklarını size söylemiyor, ya da söyleyemiyorlarsa bu kötüye işarettir.

Hangi şirketlerin güvenilir olduğunu nasıl anlayabilirsiniz? Bu tahmin ettiğiniz kadar kolay olmayabilir ancak, bazı yöntemler sayesinde, bizim gibi tüketiciler için saygın şirketler bulmak mümkün. Amerika Birleşik Devletleri'nde iki ana onay grubu vardır: çevreci gözlemci BAN'ın e-Stewards'ı, ve kâr amacı gütmeyen SERI'ın Responsible Recycling'i (R2). Şurada R2 sertifikalı geri dönüşümcülerin büyük bir kısmının listesini, şurada da e-Stewards'ın arama yapılabilir geri dönüşümcülerinin veritabanını bulabilirsiniz. Hem R2 hem de e-Stewards geri dönüşümcüleri, ANSI-ASQ Ulusal Akreditasyon Heyeti tarafından onaylanan bağımsız şirketler, başka bir deyişle “onaylama kurulları,” tarafından sertifikalandırır.

Peki yani R2 ve e-Stewards arasındaki fark nedir? Araştırdık. Bazı geri dönüştürücüler biri tarafından bazıları ise her ikisi tarafından da onaylanmış. Lafın kısası: İkisini de gözden geçirdik ve ikisinin de akreditasyon kıstaslarını destekliyoruz. Elektroniklerinizi geri dönüştürmek isterseniz, herhangi biri tarafından onaylanmış bir şirkete güvenebilirsiniz.

Amerika Birleşik Devletleri'nin e-atık konusunda ulus çapında uygulanan bir şartı yok. Buna karşılık, bazı federal devletler kendi federal e-atık yasasını geçirmiştir. Aşağıdaki liste tamamen topluluğun bir araya getirdiği bir listedir. Eğer sizin federal devletinizin adı aşağıda geçmiyorsa, zannetmeyin ki uymanız gereken bir e-atık kanunu yok.

• California e-atık yasası
• California e-atık geri dönüştürücüleri

• Yaratıcı Geri Dönüşüm, IT Mal Yönetimi & Geri Dönüşümü

• Illinois Kayıtlı Meskun E-Atık Toplama Yerleri
• Illinois e-atık yasası

• Recycle Indiana: e-atık
• Indiana Elektronik Atık Programı Kayıtlı Toplayıcıları (PDF)
• Indiana Katı Atık Yönetimi Bölgeleri

• Kentucky e-atık yasası
• Kentucky e-atık geri dönüştürücüleri

• Maryland e-atık bilgi

• New York e-atık yasası

• Pennsylvania e-atık yasası
• Pennsylvania e-atık geri dönüştürücüleri

Texas yeni bilgisayar üretimi yapan her şirketin, tüketiciler için ücretsiz geri dönüşüm olanakları sağlamasını şart koşar.

• Texas e-atık yasası
• Üretici listesi
• Ek Bilgi

Avrupa Birliği e-atık konusundaki yönergesi 5. maddesi uyarınca her hane, e-atığını ücretsiz olarak geri verme hakkına sahiptir. Tamiri mümkün olmayan ekipmanlarınızı aşağıdaki yerlere ücretsiz olarak getirebilirsiniz:

• uzman toplama tesislerine,
• kendisinden, vereceğiniz ekipman muadili yeni bir alışveriş yaptığınız dağıtımcıya (bu elektronik satıcısı dahi olabilir),
• ya da küçük cihazların alımını, sizden herhangi bir şey beklemeksizin yapmak zorunda ulan büyük mağazalara.

Piller, cep telefonları ya da lambalar herhangi bir ülkedeki herhangi bir süpermarketin toplayıcısına ya da çok sayıdaki küçük perakende satış mağazalarına götürülebilir.

Aşağıdaki liste ülke bazında, size yakın olan e-atık getirme noktalarını bulmanız için detaylandırılmıştır.

• Recupel:Elektrikli ve elektronik atığınızı nereye atabilirsiniz?

• Eco-systèmes: Bir cihazdan kurtulmanız mı gerekiyor?
• Recyclum: Lamba, yangın söndürücü ve profesyonel elektronik cihazları geri dönüştürün.

• DHL'in electroreturn'ü yoluyla, bozuk cihazlarınızı profesyonel atık idaresi şirketlerine geri gönderebilirsiniz
• Bu bağlamda, AfB şirketini tavsiye ederiz. İade etiketinizi burdan alın.
• Alman e-atık durumu ile ilgili daha fazla bilgi için lütfen Kreislaufwirtschaft'a göz atın.

• Humusz: e-atık kaynakları

• CdC RAEE, elektrik ve elektronik cihazların toplaması ve geri dönüşümünü yapan bir devlet kuruluşudur. Centro di Coordinamento RAEE

• https://sites.google.com/site/reciclarli...
• http://lixoeletronicoportugal.blogspot.c...

• http://www.ecotic.es/es/246570/Reciclaje...
• http://bcdelectro.es/
• https://www.ecolec.es/reciclar-aparatos-...

• Wecycle.nl: E-atık iade noktası bulun

Asya, pazarda mevcut EEE'nin (EEE - pili ya da kablosu olan her şey) yarısını satın alarak, pazarın en büyük elektrik elektronik ekipman tüketicisi konumundadır. Asya EEE satışlarının çoğunun sorumlusu olmakla kalmaz, aynı zamanda en yüksek e-atık üreticisidir de - 2014'te 16 milyon ton olarak hesaplanmıştır. Buna rağmen, kişi başına düşen e-atık 3.7 kg'dır. Bu sayı, Avrupa ve Amerika'da neredeyse dört katıdır - kişi başı e-atık değeri 15.6 olmak üzere.

Artan gelirle beraber, Asya'daki tüketiciler de elektroniklerini eskisine göre daha sık değiştirmeye başladılar. Ayrıca, ürünlerin çoğu üretim maliyeti düşük olması için tasarlanıyor; tamir ya da geri dönüşüm, üretim aşamasında dikkat edilen kıstaslar arasında değil.

Bölgedeki tüm ülkeler, e-atıklarını ya Basel Antlaşması ya da kendi yasal çerçeveleri dahilinde kontrol altında tutuyor. Buna rağmen, ithal edilen ikinci el elektronik ve e-atık kontrolü ülkeden ülkeye değişiyor. E-atık ve ikinci el elektroniklerin kontrolü için uygulanan iki tür yöntem var: 1) e-atık ithalatını kontrol edip, ikinci el elektronik ithalatını kısıtlamamak (Tayvan, Çin Eyaletleri, Japonya, Filipinler, Kore, Singapur ve Vietnam); ve 2) e-atık ithalatını yasaklamak ve ikinci el elektronik ithalatını yasaklamak ya da kısıtlamak (Kamboçya, Çin, Hon Kong, Malezya ve Vietnam)

Tüm bu atılan adımlara karşın, söz konusu uygulamaların hayata geçirilmesi bu ve dünya çapında başka ülkelerde hâlâ büyük bir zorluk.

Daha fazla bilgi için lütfen Bölgesel E-Atık-Gözlem sayfasına göz atın.

Çin çevreyi korumak için, 2008 yılında E-atık geri dönüşümü ile ilgili düzenlemeyi yasasından geçirdi ve 2011 yılında uygulamaya başladı.

Bazı ana internet siteleri, ikinci el elektronik cihazlar ve bilgisayarlar gibi ürünler için geri dönüşüm imkânı sunuyor ancak, mevcut bir onay ya da sertifika sistemi olmadığı için, bu şirketlerden hangilerinin güvenilir olduğunu bilmek zor.

Yaşadığınız yere göre istenmeyen ev aletlerinizi getirebileceğiniz geri dönüşüm noktalarını görmek için, aşağıdaki Çevre Bakanlığı'nın websitesine bakabilirsiniz.

Küçük Aletler Geri Dönüşüm Portalı :

http://kogatakaden.env.go.jp

Ev aletlerini düzgün bir şekilde elden çıkarma olanakları için lütfen, kendi bölgenizde geçerli olan kuralları takip edin.

Güney Kore'nin tüm ulusta geçerli e-atık kuralları yok ancak bazı yerel hükümetler e-atık geri dönüşüm programları faaliyetleri gösteriyor.

2009'dan beri Seoul Metropolitan Hükümeti, bölge müdürlüklerinin ya da kamu kuruluşlarının çöpe atılmış elektroniklerden nadir bulunan metalleri çıkarması yolundaki "Urban Mining Project"i (Şehir Madenciliği Projesi) kabul etmiş durumda. Seoul Kaynak Merkezi'ne göz atın.

Kore Çevre Bakanlığı Kore Elektronik Geri Dönüşüm Kooperatifi ile bir araya gelerek ulus çapında Ücretsiz Toplama Ziyaretleri sunuyor.

Latin Amerika'daki e-atık yönetimi gereklilikleri diğer bölgelere göre daha yeni bir konsept. Maalesef, hiçbir Latin Amerika ülkesinin senelik elektronik atığının geri dönüşüm oranı %5'i geçmiyor. Yalnızca birkaç ülkenin elektronik atık ile ilgili kanun ya da düzenlemesi var.

 https://www.unido.org/cooperacion-region...

http://www.periodicodelbiencomun.com/vid...

http://reciclandotodo.com.ar/

https://www.centrobasuracero.org/home.ph...

http://ensulugar.com/

Brezilya Latin Amerika ülkeleri arasında e-atık üretimi konusunda birinci, tüm amerika kıtasında ise ikinci sırada yer alıyor ve 2010'dan beri ulusal katı atık düzenlemesi mevcut; "Política Nacional de Resíduos Sólidos". Bu düzenlemede kapsamlı bir şekilde katı atık yönetimi ile ilgili prensipler, amaçlar ve yöntemler tanımlanıyor (federal bölge, her federal devlet ve belediyeler, belirli yasaları uygulamak için iş birliği yapmak zorundadır): http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/_at....

Global E-Atık Gözlem 2017'ye göre, Brezilya'nın 1.5 Mt e-atığının yalnızca %3'ü uygun toplama kotasına sahipti.

Atık toplama şirketlerinin yanı sıra, atık toplayıcılığı yapan ve kâr amacı gütmeyen oluşumlar gibi çalışan kooperatifler de var. Şu aşağıda birkaç tanesini sıraladık:

•  eCycle
• Green Eletron
• ecobraz 
• Coopermiti
• e-lixo RJ
• descarte certo

http://www.recycla.cl/

https://www.debaja.cl/

http://www.puntosverdeslito.com/

https://ecocomputo.com/

http://www.solirsa.com/

http://vertmonde.com/index.html

http://www.reciclametal.com/index.php/se...

https://reciclaelectronicos.com/

https://mxcity.mx/2014/12/no-sabes-que-h...

http://www.minam.gob.pe/calidadambiental...

https://www.werbasa.com/es/reciclaje-res...

Orta Doğu'daki birçok ülke kendi ulusal e-atık mevzuatını oluşturmuş durumda. Bir kısmını aşağıda listeledik.

• Beeatoona: general e-waste resources

Türkiye'nin atık yönetimi ile ilgili yönetmeliğine şuradan ulaşabilirsiniz.